Όταν κοιμόμαστε, το σώμα μας υφίσταται μία σειρά αλλαγών που είναι ζωτικής σημασίας για τη συνολική υγεία μας. Ο ύπνος επιτρέπει στον εγκέφαλο και το σώμα να επιβραδύνουν και να συμμετέχουν σε διαδικασίες ανάκαμψης, προάγοντας την καλύτερη σωματική και πνευματική απόδοση την επόμενη μέρα, αλλά και μακροπρόθεσμα. Ο ύπνος, μεταξύ άλλων ενισχύει το καρδιαγγειακό και το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Πώς αλλάζει ο ύπνος κατά τη διάρκεια της νύχτας;
Κατά τη διάρκεια μιας κανονικής περιόδου ύπνου, περνάμε από τέσσερις έως πέντε κύκλους ύπνου. Κάθε κύκλος ύπνου αποτελείται από τέσσερα επιμέρους στάδια ύπνου, τα οποία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τον ύπνο REM (ύπνος γρήγορων κινήσεων των ματιών) και τον ύπνο non-REM.
Τα τρία πρώτα στάδια του ύπνου αποτελούνται από τον ύπνο non-REM. Το στάδιο 1 είναι σύντομο, αντιπροσωπεύει την πράξη του ύπνου και της μετάβασης στον ύπνο. Στο στάδιο 2 το σώμα και το μυαλό επιβραδύνουν καθώς κοιμόμαστε. Είναι πιο εύκολο να ξυπνήσουμε σε αυτά τα δύο πρώτα στάδια.
Στο στάδιο 3, γνωστό και ως βαθύς ύπνος, το σώμα βρίσκεται σε λειτουργία ανάκαμψης, επιβραδύνοντας ακόμη περισσότερο. Ταυτόχρονα, η συνολική εγκεφαλική δραστηριότητα δείχνει ένα ενδεικτικό μοτίβο παλμών δραστηριότητας που πιστεύεται ότι βοηθούν στην πρόληψη ανεπιθύμητων αφυπνίσεων.
Το στάδιο 4 είναι ο ύπνος REM. Κατά τη διάρκεια των περιόδων REM, η εγκεφαλική δραστηριότητα αυξάνεται σε επίπεδα παρόμοια με αυτά όταν είμαστε ξύπνιοι – γεγονός που εξηγεί γιατί το REM σχετίζεται με τα πιο έντονα όνειρα. Ενώ η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός αυξάνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, οι περισσότεροι μύες παραλύουν, κάτι που μας εμποδίζει να πραγματοποιήσουμε τα όνειρα που βλέπουμε.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και το σώμα μας κατά τη διάρκεια του ύπνου;
Σχεδόν κάθε μέρος του σώματός μας υφίσταται αξιοσημείωτες αλλαγές κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μόλις αποκοιμηθούμε, χιλιάδες νευρώνες στον εγκέφαλο αλλάζουν από την κατάσταση εγρήγορσης στην κατάσταση ύπνου, στέλνοντας σήματα σε όλο το σώμα.
- Αναπνοή: Η αναπνοή φτάνει στους χαμηλότερους ρυθμούς της κατά το τρίτο στάδιο του ύπνου. Η αναπνοή αυξάνεται και μπορεί να γίνει ακανόνιστη κατά τη διάρκεια του ύπνου REM.
- Παλμός της καρδιάς: Όπως και με την αναπνοή, ο καρδιακός ρυθμός αρχίζει να επιβραδύνεται στο στάδιο 1 και φτάνει στον πιο αργό ρυθμό του κατά το στάδιο 3. Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο παλμός επιταχύνεται σχεδόν στον ίδιο ρυθμό όπως όταν είμαστε ξύπνιοι.
- Μύες: Οι μύες χαλαρώνουν σταδιακά σε κάθε στάδιο του ύπνου non-REM. Κατά τη διάρκεια του σταδίου REM, οι περισσότεροι μύες παραλύουν σε μια κατάσταση γνωστή ως ατονία. Ωστόσο, οι αναπνευστικοί μύες και οι μύες των ματιών παραμένουν ενεργοί.
- Εγκέφαλος: Στα πρώτα μέρη του ύπνου non-REM, τα εγκεφαλικά κύματα επιβραδύνονται σημαντικά. Ωστόσο, στο στάδιο 2 και στο στάδιο 3, υπάρχουν πολλές γρήγορες εκρήξεις εγκεφαλικής δραστηριότητας. Ο ύπνος REM είναι γνωστός ως το στάδιο που σχετίζεται περισσότερο με τα όνειρα. Ο ύπνος REM πιστεύεται ότι ενεργοποιεί κρίσιμες γνωστικές ικανότητες, συμπεριλαμβανομένης της εδραίωσης της μνήμης.
- Ορμόνες: Ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της παραγωγής πολυάριθμων ορμονών συμπεριλαμβανομένων της μελατονίνης, της ορμόνης του ύπνου, της αυξητικής ορμόνης, η οποία υποστηρίζει την ανάπτυξη των οστών και των μυών καθώς και τον μεταβολισμό, της κορτιζόλης, η οποία αποτελεί μέρος του συστήματος απόκρισης του στρες από το σώμα, όπως και της λεπτίνης και γκρελίνης, που βοηθούν στον έλεγχο της όρεξης. Επίσης, η ποιότητα του ύπνου μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή ορμονών και κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο ποιοτικός ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας. Ακολουθήστε μία ρουτίνα ύπνου που θα βοηθήσει το σώμα σας να ανακάμψει ώστε να έχετε καλύτερη απόδοση στην καθημερινότητά σας.
