1. Πώς προκαλείται το ροχαλητό;
H κύρια αιτία των διαταραχών ύπνου και του ροχαλητού είναι η παρουσία εμποδίου ή η απόφραξη σε κάποιο τμήμα του ανώτερου αεραγωγού (μαλθακή υπερώα, ρίζα της γλώσσας, πλάγια φαρυγγικά τοιχώματα και αμυγδαλές).
Ροχαλητό μπορούν να προκαλέσουν λειτουργικά και ανατομικά προβλήματα σε συγκεκριμένες δομές (σημεία) στη μύτη και στο λαιμό, π.χ. ένα σκολιωτικό (στραβό) ρινικό διάφραγμα, ρινικοί πολύποδες και υπερτροφικές αμυγδαλές ή κρεατάκια. Όπως επίσης ένα επίμονο κρυολόγημα ή μια ρινίτιδα αλλεργικής αιτιολογίας μπορεί να φέρει λόγω απόφραξης ροχαλητό, το οποίο όμως είναι συνήθως παροδικό.
2. Εκτός από ενοχλητικό είναι πάντα αθώο;
Το ροχαλητό μπορεί να ακούγεται και να θεωρείται ένα συνηθισμένο και απλό πρόβλημα, όμως δεν είναι πάντα αθώο. Είναι ο κύριος λόγος, για τον οποίο ο βραδινός ύπνος μπορεί να μην ξεκουράζει, επηρεάζει δυσάρεστα την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πασχόντων και επηρεάζει αρνητικά την υγεία αλλά και την αποδοτικότητα στην εργασία. Το ροχαλητό εξάλλου είναι το κυριότερο σύμπτωμα μιας μεγαλύτερης παθολογικής κατάστασης, που ονομάζουμε «αποφρακτικό απνοϊκό σύνδρομο», που έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, επιβαρύνοντας σταδιακά το καρδιαγγειακό σύστημα. Οι ασθενείς με αυτό το σύνδρομο συνήθως ροχαλίζουν δυνατά μεταξύ των επεισοδίων άπνοιας.
3. Ποιος μπορεί να παρουσιάσει αποφρακτικό απνοϊκό σύνδρομο;
Είναι μύθος ότι το αποφρακτικό απνοϊκό σύνδρομο απαντάται συχνότερα σε άνδρες ηλικίας μεγαλύτερης των 45 ετών, υπέρβαρους και καπνιστές. Διαταραχές ύπνου αποφρακτικού τύπου μπορούν να παρουσιαστούν και σε παιδιά, σε νεαρά άτομα, σε γυναίκες,σε άνδρες και σε άτομα με χαμηλό δείκτη σωματικής μάζας. Υπολογίστηκε ότι το 2-4% του πληθυσμού πάσχει από αποφρακτικό
απνοϊκό σύνδρομο.
4. Ποιοι είναι οι παραδοσιακοί τρόποι για τη διάγνωση και τη θεραπεία των αιτίων του ροχαλητού;
Παραδοσιακά, η διάγνωση των διαταραχών ύπνου γίνεται με την πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου, που απαιτεί την παραμονή του εξεταζόμενου σε νοσηλευτικό ίδρυμα για ένα βράδυ και καταγραφή και μελέτη διαφόρων παραμέτρων.
Η πιο συχνή θεραπεία μέχρι σήμερα για τις διαταραχές ύπνου ήταν η σύσταση για χρήση της συσκευής CPAP (μια συσκευή που χορηγεί στον ασθενή αέρα με θετική πίεση μέσω μάσκας), ενώ για τις ήπιες διαταραχές συστήνονταν χειρουργικές θεραπείες, μη εξατομικευμένες, μη στοιχειοθετημένες και επομένως όχι πάντα αποτελεσματικές.
Επίσης είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας, ότι η διαταραχή, που αρχικά εκφράζεται με ροχαλητό, αν δεν διαγνωσθεί, δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και αφεθεί να εξελιχθεί, μπορεί στην συνέχεια να επιβαρύνει σημαντικά την υγεία, ακριβώς διότι δεν ελήφθησαν στον κατάλληλο χρόνο τα κατάλληλα μέτρα.
5. Έχουμε νέες μεθόδους να διαπιστώσουμε τι ευθύνεται για το ροχαλητό;
Μελέτη ύπνου μπορεί να γίνει και κατ’ οίκον πλέον με φορητή συσκευή, που μας παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για την διάγνωση του συνδρόμου και την αξιολόγηση της επικινδυνότητας.
Η εντόπιση του ακριβούς σημείου της απόφραξης είναι εφικτή μέσω της ενδοσκοπικής μελέτης ύπνου. Στην εξέταση αυτή ο ασθενής υποβάλλεται υπό απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες σε φαρμακευτικό ύπνο, που μιμείται τον «φυσιολογικό» ύπνο, και εντοπίζει με μεγάλη ακρίβεια την απόφραξη. Μέσω αυτής της εξέτασης η ορθή διάγνωση είναι εφικτή και συνακόλουθα η προτεινόμενη θεραπεία είναι εξατομικευμένη και στοχευμένη για κάθε ασθενή.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της ομάδας, που ασχολείται με αυτό το πολυπαραγοντικό πρόβλημα, είναι ακριβώς ότι έχει στην διάθεσή της σύγχρονα μέσα για να προσεγγίζει σφαιρικά και όχι αποσπασματικά το θέμα του ροχαλητού και της υπνικής άπνοιας, περιορίζοντας την πιθανότητα περιττών ή μη αποτελεσματικών χειρουργικών όπως και συντηρητικών παρεμβάσεων.
6. Αυτή η μέθοδος τι παραπάνω προσφέρει;
Πρόκειται για μια εξέταση ασφαλή καθώς διεξάγεται σε νοσοκομειακό περιβάλλον, ακολουθώντας ένα συστηματικοποιημένο πρωτόκολλο διάγνωσης για να διαπιστωθεί το ακριβές σημείο απόφραξης του ανώτερου αεραγωγού. Με άμεση ενδοσκοπική παρατήρηση, βλέπουμε σε λειτουργία την συμπεριφορά των ανατομικών δομών, που μπορεί να ευθύνονται για την απόφραξη, την καταγράφουμε, και την συγκρίνουμε με ταυτόχρονη μέτρηση διαφόρων παραμέτρων – καρδιακή λειτουργία, οξυγόνωση κ. ά.
7. Όλοι μπορούν να υποβληθούν σε αυτήν την εξέταση;
Η ενδοσκοπική μελέτη ύπνου συνιστάται σε όσους ροχαλίζουν, πάσχουν από αποφρακτική υπνική άπνοια και αδυνατούν να συμμορφωθούν στη χρήση της μάσκας CPAP. Δεν υποβάλλονται όσοι με συγκεκριμένα κριτήρια δεν πληρούν τις προυποθέσεις ασφαλείας, που προβλέπει το διαγνωστικό πρωτόκολλο. Για τον λόγο αυτό ο ασθενής υποβάλλεται από την αρχή της διαδικασίας σε ενδελεχή έλεγχο και συμπληρώνει αναλυτικά ερωτηματολόγια.
8. Είναι ανώδυνη;
Η εξέταση είναι πλήρως ανώδυνη και ανεκτή από τον ασθενή. Δεν αναφέρονται επιπλοκές ή προβλήματα.
9. Είναι ασφαλής;
Κατά τη διάρκεια της εισαγωγής του ασθενούς σε φυσικά μιμούμενο φαρμακευτικό ύπνο υπάρχει συνεχής παρακολούθηση όλων των ζωτικών σημείων από την ιατρική ομάδα. Εάν απαιτηθεί διακόπτεται οιαδήποτε στιγμή η εξέταση χωρίς συνέπειες για τον ασθενή.
10. Πού γίνεται;
Μόνο σε εξειδικευμένα και κατάλληλα στελεχωμένα τμήματα νοσοκομείων ή κλινικών, όπως στην κλινική ΡΕΑ, όπου υπάρχει όλος ο απαιτούμενος ιατρικός εξοπλισμός και οι συνεργάτες ιατροί έχουν εκπαιδευθεί σε αντίστοιχα κέντρα στο εξωτερικό. Στο πρωτοπόρο αυτό ιατρικό τμήμα, μοναδικό στην Ελλάδα όσον αφορά την επάρκεια μηχανημάτων και ιατρικού δυναμικού, η εξέταση αυτή είναι πλέον ένα επιπλέον εργαλείο στην διάθεση των ιατρών, για την ορθή διάγνωση και την στοχευμένη, εξατομικευμένη θεραπεία διαταραχών ύπνου και ροχαλητού.
Δρ. Κωνσταντίνος Λ. Λαμπρόπουλος
Επιστημονικός Υπεύθυνος του Τμήματος Μελέτης & Θεραπείας Διαταραχών Ύπνου και Ρογχοπαθειών
Χειρουργός Ωτωρινολαρυγγολόγος – Φωνίατρος
