Ο ύπνος αποτελεί ζωτικό συστατικό της σωματικής και πνευματικής υγείας και απαραίτητη προϋπόθεση για ευεξία και ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, ένας στους τρεις ενήλικους παραπονείται για κάποια διαταραχή του ύπνου, με συχνότερες την αϋπνία, την ημερήσια υπνηλία, το ροχαλητό ή τον ανήσυχο μη αναζωογονητικό ή ανεπαρκή ύπνο.
Περισσότεροι από δυο εκατομμύρια Έλληνες φαίνεται να ταλαιπωρούνται από διαταραχές ύπνου.
Ο ύπνος έχει 3 φάσεις. Αυτές είναι οι:
- Εγρήγορση: όπου η νοητική και κινητική δραστηριότητα ελέγχεται πλήρως από τον εγκεφαλικό φλοιό.
- Νon-REM φάση: όπου υπάρχει καταστολή της δραστηριότητας του φλοιού, με μείωση του ρυθμού αναπνοής, της καρδιακής συχνότητας και του μυϊκού τόνου, αλλά υπάρχει κινητική δραστηριότητα.
- REM φάση: Χαρακτηρίζεται από γρήγορες κινήσεις των οφθαλμών και απώλεια μυϊκού τόνου. Στο στάδιο αυτό βλέπουμε τα όνειρα.
Κατά την διάρκεια του ύπνου, εναλλάσσονται διαδοχικά ο non REM με τον REM ύπνο. Αυτή η διαδοχική εναλλαγή από την non REM στην REM φάση αποτελεί έναν υπνικό κύκλο. Το άτομο πραγματοποιεί 4 με 6 υπνικούς κύκλους διάρκειας 90 λεπτών ο καθένας , σε μια νύχτα.
Η αφύπνιση, δηλαδή η μετάβαση από τον υπνικό κύκλο στην εγρήγορση πυροδοτείται από το φως του ηλίου, τον θόρυβο, την θερμοκρασία, την πείνα και διάφορες ορμονικές μεταβολές.
Οι διαταραχές του ύπνου μπορεί να αφορούν:
– την μετάβαση από την εγρήγορση στην υπνική φάση, αδυναμία δηλαδή, να επέλθει ο ύπνος.
– διαταραχές των σταδίων του ύπνου ή προσωρινές αφυπνίσεις.
Διαταραχές Ύπνου
- Αυπνία: Περίπου 1 στα 3 άτομα αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να κοιμηθούν τουλάχιστον μία νύχτα την εβδομάδα. Η αϋπνία προκαλείται από δυσκολία κατά τη διάρκεια του ύπνου, δυσκολία στο να κοιμηθείτε ή αφύπνιση που λαμβάνει χώρα πολύ νωρίς.
Η αϋπνία είναι σπάνια μια μεμονωμένη ιατρική ή ψυχική ασθένεια, αλλά μάλλον ένα σύμπτωμα.
Η βραχυπρόθεσμη αϋπνία είναι πολύ συχνή και έχει πολλές αιτίες όπως άγχος, ταξίδια ή άλλα γεγονότα ζωής. Γενικά, μπορεί να ανακουφιστεί με απλές παρεμβάσεις υγιεινής ύπνου, όπως άσκηση, ζεστό μπάνιο, ζεστό γάλα ή αλλαγή του περιβάλλοντος της κρεβατοκάμαράς σας. Η μακροχρόνια αϋπνία που διαρκεί περισσότερο από τρεις εβδομάδες, θα πρέπει να διερευνηθεί από ειδικό γιατρό.
- Ναρκοληψία: Χαρακτηρίζεται από ξαφνική έντονη υπνηλία και επιτακτική ανάγκη για ύπνο σε τυχαίες στιγμές. Αποτελεί μέρος του συνδρόμου Ναρκοληψίας-Καταπληξίας. Το σύνδρομό Ναρκοληψίας-Καταπληξίας είναι μια αυτοάνοση διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έλλειψη της πρωτεΐνης υποκρετίνης (ή αλλιώς ορεξίνης), με αποτέλεσμα το άτομο να μεταπίπτει πολύ απότομα και σε τυχαίες στιγμές στην φάση του ύπνου REΜ. Χαρακτηρίζεται από την εξής 4άδα συμπτωμάτων:
– Καταπληξία: Αιφνίδια και πλήρης απώλεια μυϊκού τόνου, που πυροδοτείται συνήθως από συναισθηματική φόρτιση, όπως έντονη χαρά, γέλιο ή λύπη. Το άτομο, σε τέτοιες καταστάσεις, ξαφνικά πέφτει κάτω, χάνει τις δυνάμεις του και μένει παράλυτος για λίγα δευτερόλεπτα.
– Υπνική παράλυση: Μερική ή πλήρης απώλεια μυϊκού τόνου λίγο μετά την αφύπνιση
– Υπναγωγικές ψευδαισθήσεις: Ψευδαισθήσεις κατά την επέλευση του ύπνου που βιώνονται ως πολύ ζωηρά όνειρα. Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται συνήθως πριν το 14ο έτος της ζωής.
Η διάγνωση είναι κλινική καθώς ο συνδυασμός καταπληξίας και υπνηλίας είναι καθοριστικός. Η θεραπεία συνίσταται σε διεγέρτες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. (Πηγή: https://www.neurocenter.gr/ )
- Υπνική Άπνοια: Υπνική Άπνοια (sleep apnea): Είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από συχνά επεισόδια άπνοιας κατά την διάρκεια του ύπνου. Άπνοια ορίζεται η παύση της ροής του αέρα από τη μύτη και το στόμα για περισσότερα από 10 sec. Μπορεί να είναι αποφρακτικού τύπου ή κεντρικού.
- Υπνοβασία: Παρατηρείται στο 1-6% του πληθυσμού. Το άτομο σηκώνεται από το κρεβάτι του και περιφέρεται στον χώρο χωρίς να έχει πλήρη συνείδηση. Η αφύπνιση δεν είναι εύκολη και συχνά συνοδεύεται από σύγχυση και επιθετικότητα.
- Νυκτερινοί τρόμοι: Είναι η αιφνίδια έγερση που συνοδεύεται από τρομαγμένες κραυγές, ταχυκαρδία, ταχύπνοια και εφίδρωση. Συνήθως δεν υπάρχει ανάμνηση του επεισοδίου.
- Διαταραχή εφιαλτών: Τρομαχτικά όνειρα όπου κάνουν το άτομο να ξυπνάει φοβισμένο και με λεπτομερή ανάμνηση αυτών. Σχετίζονται άμεσα με την συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και την λήψη φαρμάκων ή ουσιών. Σε παρατεταμένη διάρκεια του προβλήματος συνιστάται ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
- Τινάγματα των άκρων: Είναι πολύ συχνά, αφορούν το 60% του πληθυσμού και παρατηρούνται στην αρχή του ύπνου. Θεωρούνται παθολογικά μόνο όταν είναι πολύ συχνά και δυσχεραίνουν τον ύπνο.
- Μυϊκές κράμπες των κάτω άκρων σχετιζόμενες με τον ύπνο: Παρατηρείται στο 16% του πληθυσμού και είναι πιο συχνές αν έχει προηγηθεί σωματική άσκηση. (Πηγή: https://www.neurocenter.gr/ )
Ο ποιοτικός Ύπνος δεν είναι πολυτέλεια.
Είναι βιολογική ανάγκη ζωτικής σημασίας , που πρέπει να λάβει την προσοχή και τη φροντίδα που του αξίζει και οι διαταραχές του να διαγνωστούν και να αντιμετωπισθούν εγκαίρως!
