Τα όνειρα είναι μια από τις πιο περίπλοκες και μυστηριώδεις πτυχές του ύπνου. Ενώ τα όνειρα μπορεί να περιλαμβάνουν οράματα μεγαλείου και ευδαιμονίας, μπορεί επίσης να είναι τρομακτικά, απειλητικά ή αγχωτικά.
Όταν ένα κακό όνειρο σας προκαλεί να ξυπνήσετε, είναι γνωστό ως εφιάλτης. Είναι φυσιολογικό να βλέπουμε περιστασιακά έναν εφιάλτη ή ένα κακό όνειρο, αλλά για ορισμένους ανθρώπους, αυτά επαναλαμβάνονται συχνά, διαταράσσοντας τον ύπνο και επηρεάζοντας αρνητικά και τη ζωή τους στο ξύπνημα.
Η γνώση των διαφορών μεταξύ των κακών ονείρων, των εφιαλτών και της διαταραχής του εφιάλτη είναι ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των αιτιών των εφιαλτών, την έναρξη της κατάλληλης θεραπείας και την επίτευξη καλύτερου ύπνου.
Τι είναι οι εφιάλτες;
Στην ιατρική του ύπνου, οι εφιάλτες έχουν έναν πιο αυστηρό ορισμό από ό,τι στην καθημερινή γλώσσα. Αυτός ο ορισμός βοηθά στη διάκριση των εφιαλτών από τα κακά όνειρα!
Οι εφιάλτες είναι ζωντανά όνειρα που μπορεί να είναι απειλητικά, παράξενα ή με άλλο τρόπο ενοχλητικά. Εμφανίζονται συχνότερα κατά τη διάρκεια του ύπνου ταχείας κίνησης των ματιών (REM), του σταδίου του ύπνου που σχετίζεται με την έντονη ονειροπόληση. Οι εφιάλτες εμφανίζονται συχνότερα στο δεύτερο μισό της νύχτας, όταν δαπανάται περισσότερος χρόνος στον ύπνο REM.
(Αξιόπιστη πηγή Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου (AASM)
Όταν ξυπνάτε από έναν εφιάλτη, είναι φυσιολογικό να έχετε έντονη επίγνωση του τι συνέβη στο όνειρο, και πολλοί άνθρωποι βρίσκουν τον εαυτό τους να αισθάνεται αναστατωμένος ή ανήσυχος. Σωματικά συμπτώματα, όπως αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό ή εφίδρωση, μπορεί επίσης να εντοπιστούν μετά το ξύπνημα.
Τι είναι η διαταραχή του εφιάλτη;
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν εφιάλτες από καιρό σε καιρό, η διαταραχή των εφιαλτών εμφανίζεται όταν ένα άτομο βλέπει συχνά εφιάλτες που παρεμβαίνουν στον ύπνο, τη διάθεση και/ή τη λειτουργία του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πρόκειται για μια διαταραχή του ύπνου που είναι γνωστή ως παραϋπνία. Οι παραϋπνίες περιλαμβάνουν πολυάριθμους τύπους μη φυσιολογικών συμπεριφορών κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τα άτομα που έχουν περιστασιακούς εφιάλτες δεν πάσχουν από εφιαλτική διαταραχή. Αντίθετα, η διαταραχή των εφιαλτών περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενους εφιάλτες που επιφέρουν αξιοσημείωτη δυσφορία στην καθημερινή τους ζωή.
Είναι οι εφιάλτες φυσιολογικοί;
Είναι φυσιολογικό τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες να βλέπουν κακά όνειρα και εφιάλτες που και που. Για παράδειγμα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 47% των φοιτητών κολλεγίου είχαν τουλάχιστον έναν εφιάλτη τις τελευταίες δύο εβδομάδες.
Η διαταραχή του εφιάλτη, ωστόσο, είναι πολύ λιγότερο συχνή. Ερευνητικές μελέτες εκτιμούν ότι περίπου το 2%-8% των ενηλίκων αντιμετωπίζει προβλήματα με εφιάλτες.
Οι συχνοί εφιάλτες είναι πιο συχνοί στα παιδιά απ’ ό,τι στους ενήλικες. Οι εφιάλτες στα παιδιά είναι πιο διαδεδομένοι μεταξύ των ηλικιών 3 και 6 ετών και τείνουν να εμφανίζονται λιγότερο συχνά καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, οι εφιάλτες επιμένουν στην εφηβεία και την ενηλικίωση.
Γιατί βλέπουμε εφιάλτες;
Δεν υπάρχει κοινή εξήγηση για το γιατί βλέπουμε εφιάλτες.
Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια συνεχής συζήτηση στην ιατρική του ύπνου και στις νευροεπιστήμες σχετικά με το γιατί ονειρευόμαστε. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα όνειρα αποτελούν μέρος των μεθόδων του νου για την επεξεργασία των συναισθημάτων και την εδραίωση της μνήμης. Τα κακά όνειρα, λοιπόν, μπορεί να αποτελούν συστατικό στοιχείο της συναισθηματικής αντίδρασης στο φόβο και το τραύμα αλλά χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να εξηγηθεί οριστικά γιατί συμβαίνουν οι εφιάλτες.
Μπορούν οι εφιάλτες να επηρεάσουν τον ύπνο;
Οι εφιάλτες, ιδίως οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες, μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον ύπνο ενός ατόμου. Τα άτομα με διαταραχή των εφιαλτών είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από μειώσεις τόσο στην ποσότητα όσο και στην ποιότητα του ύπνου.
Τα προβλήματα ύπνου μπορούν να προκληθούν από τους εφιάλτες με διάφορους τρόπους. Τα άτομα που έχουν νυχτερινές διαταραχές από εφιάλτες μπορεί να ξυπνήσουν νιώθοντας άγχος, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να χαλαρώσουν το μυαλό τους και να ξανακοιμηθούν. Ο φόβος για τους εφιάλτες μπορεί να προκαλέσει αποφυγή του ύπνου και λιγότερο χρόνο που διατίθεται για ύπνο.
Δυστυχώς, αυτά τα βήματα μπορεί να επιδεινώσουν τους εφιάλτες. Η αποφυγή του ύπνου μπορεί να προκαλέσει στέρηση ύπνου, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανάκαμψη του ύπνου REM με ακόμη πιο έντονα όνειρα και εφιάλτες. Αυτό συχνά οδηγεί σε περαιτέρω αποφυγή του ύπνου, προκαλώντας ένα μοτίβο διαταραγμένου ύπνου που καταλήγει σε αϋπνία.
Ο ανεπαρκής ύπνος που συνδέεται με τους εφιάλτες και τη διαταραχή του εφιάλτη μπορεί να προκαλέσει υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλαγές στη διάθεση και επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας, τα οποία μπορούν να έχουν ουσιαστικό αρνητικό αντίκτυπο στις δραστηριότητες και την ποιότητα ζωής ενός ατόμου κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Πότε πρέπει να επισκεφθείτε γιατρό για τους εφιάλτες;
Επειδή είναι σύνηθες να βλέπουμε περιστασιακά έναν εφιάλτη, μερικοί άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να καταλάβουν πότε οι εφιάλτες αποτελούν λόγο ανησυχίας. Θα πρέπει να μιλήσετε στο γιατρό σας για τους εφιάλτες αν:
- Εφιάλτες συμβαίνουν περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα
- Οι εφιάλτες επηρεάζουν τον ύπνο, τη διάθεση ή/και την καθημερινή σας δραστηριότητα
- Οι εφιάλτες αρχίζουν την ίδια στιγμή που ξεκινάτε μια νέα φαρμακευτική αγωγή
Για να βοηθήσετε το γιατρό σας να καταλάβει πώς σας επηρεάζουν οι εφιάλτες, μπορείτε να κρατάτε ένα ημερολόγιο ύπνου που να καταγράφει το σύνολο του ύπνου σας και τις διαταραχές του ύπνου, συμπεριλαμβανομένων των εφιαλτών.
Πηγή κειμένου: sleepfoundation.org
